De wereld van kunst, antiek en design wordt in belangrijke mate bepaald door namen: kunstenaars, designers, merken. Dat heeft alles te maken met het feit dat authenticiteit, the real thing, een essentiële factor is in het ervaren en genieten van voorwerpen van kunst en design. Een stoel van Charles en Ray Eames, een lamp van Poul Henningsen of een ets van Anton Heijboer verliezen al hun karakter en charme als blijkt dat het kopieën zijn. Hoe goed de namaak of vervalsing ook is, de waarde van kunst en design is gelegen in de directe relatie met de ontwerper, de maker, de schepper. Een object zonder label of signatuur daalt al direct in belevingswaarde. Aan de ene kant is dat terecht, maar ik bespeur bij mezelf en om me heen ook wel een zekere moeheid als het gaat om de fixatie op namen. Kwalijk, vooral in de wereld van designmeubels, zijn alle kritiekloze toeschrijvingen aan ontwerpers en fabrieken. Er is in het domein van het twintigste-eeuwse design nog veel onderzoek nodig om ontwerpen goed te kunnen identificeren. Opmerkelijk is de groeiende belangstelling voor de naamloze, anonieme objecten, zoals die door Axel Vervoordt worden gepresenteerd in spraakmakende tentoonstellingen als Proportio. De aandacht voor wabisabi, de naamloze en tijdloze schoonheid, is zeker een reactie op het merkenfetisjisme.
Ik vind authenticiteit –dus ook namen – natuurlijk belangrijk, maar soms is het zoeken van namen met iets anders verbonden dan de maker of ontwerper. Ik kocht vorig jaar in een oud landhuis op het Groninger Hogeland het heiligenbeeld van de foto. De maker zal hoogstwaarschijnlijk altijd onbekend blijven, maar dat speelt geen enkele rol in de waardering van het werk. Het bijzondere van het beeld is dat ik tot nu toe geen enkele aanwijzing heb kunnen vinden over de datering en de plaats van herkomst. In die zin is het beeld volledig anoniem. Maar ook de naam van de heilige heb ik – en anderen – niet kunnen vinden. Kan iemand mij helpen in deze combinatie van wabisabi en – toch – namenfetisjisme? De onbekende heilige vormt wel een perfecte match met de jaren ’80 ets ‘kathedraal’ van de Friese kunstenaar Anne Huitema.